Op Black Friday kopen Amerikanen traditiegetrouw voor miljarden aan kerstcadeaus en andere sterk afgeprijsde artikelen. In Nederland konden we natuurlijk niet achterblijven. Inmiddels is bij ons Black Friday ook een begrip.
In de aanloop naar Black Friday probeerden de ‘gewone’ en de ‘duurzame’ bedrijven elkaar via de mail af te troeven. In mijn inbox vond een waar gevecht plaats om mijn aandacht. De ‘gewone’ winkels hadden mooie praatjes en boden hoge korting. De ‘duurzame’ winkeliers spraken me streng toe. Door mee te doen aan Black Friday hielp ik de wereld om zeep. Maar mocht ik dan toch iets willen kopen, dan was ik bij hen aan het goede adres. Zij gaven geen korting, maar zouden bijvoorbeeld de winst van die dag aan een goed doel schenken.
Ik werd heen en weer geslingerd tussen verlangen, hoop en schaamte. Wat zou ik doen? Zou ik kiezen voor de hoge korting voor mezelf? Of voor het goede doel? En wat zou ik dan kopen? Ik had niets nodig en uit principe koop ik bijna alles tweedehands. Sinterklaas cadeaus ruil ik via Recycle Sint. Pre-loved kleding koop ik online bij The Next Closet, een jurk voor de kerstdagen kan ik lenen bij LENA the fashion library en als dat niet werkt, pik ik iets uit de kast van mijn zus.
En toch had ik door al die ‘koop nu’ berichten even een moment van zwakte, dat omsloeg in koopdrang. Ik stopte een jas voor mijn zoon en een rok voor mezelf in een online winkelmandje, dat ik, toen ik doorhad dat ook ik in al die praatjes was getrapt, snel weer wiste. Ik was blijkbaar niet alleen beïnvloedbaar, maar ik had ook direct last van Köpskam. Ofwel koopschaamte. Een naar woord dat net als vliegschaamte kwam overwaaien uit Zweden, maar waarvan ik toch hoop dat het tot een ware epidemie zal leiden. Wat ik ook besefte, was dat de (semi) duurzame bedrijven mij ook tot kopen probeerden aan te zetten. Uiteraard met andere argumenten en ethische doelstellingen, maar toch. Ik had er genoeg van en besloot spontaan een weekend digitaal te detoxen.
Na een rustig weekend opende ik op maandagochtend mijn mail en het eerste dat ik zag, was een aanbieding voor Cyber Monday. Dat is de online variant van Black Friday. Gevolgd door een bericht dat de klimaattop in Madrid begon. Op dat moment besefte ik dat, terwijl consumenten al dagenlang massaal hun (online) winkelmandjes vulden, in een schijnbaar parallel universum wereldleiders gingen proberen om, in de woorden van VN-chef António Guterres, ’de oorlog tegen de natuur te stoppen’.
Guterres stelde dat in veel landen de politieke wil en het politieke vermogen (de kiezer) ontbreekt om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. En ik denk dat hij daar gelijk in heeft. Black Friday en Cyber Monday zijn daar een duidelijk voorbeeld van, waarbij winkeliers deze oorlog alleen maar verder aanwakkeren. Pas als er een overheid opstaat die deze stimulering van overconsumptie aan banden legt en ecologische belangen boven economische belangen stelt, komen die parallelle universums misschien bij elkaar. Tot die tijd moeten we vertrouwen op onze eigen wils- en overtuigingskracht om alleen te kopen wat we nodig hebben.
*****
Asceline Groot is ondernemer bij hetkanWEL, schrijfster van ‘Het Nieuwe Groen’ en PhD kandidaat aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In haar columns schrijft zij over (start-up) sociale ondernemingen en trends en ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid.
Auteur van het waterlelieschilderij: Licio Passon www.liciopasson.it
© All rights reserved